​​وبسایت عکاسی و آموزش عکاسی فرهاد مولایی

آدرس ما
تهران، جنت آباد
با ما در ارتباط باشید
​farhad@farhad1.ir

10 عنصر مهم ترکیب بندی در عکاسی

 

ترکیب بندی یکی از مهترین مباحث عکاسی پایه است که عکاسان همیشه باید به آن توجه داشته باشند و اگر چه تعداد زیادی از عماصر وجود دارند که به طور کلی در ترکیب بندی تصاویر باید به آنها توجه نمود ، اما به طور کلی در این مقاله 10 عنصر بسیار مهم که در ترکیب بندی تصاویر باید در نظر گرفته شوند ، را مورد اشاره قرار داده ایم . رعایت این نکات در ترکیب بندی و عکاسی به شما کمک می کند تا به مرور خلاقیت های خود را به درون کادر تصویر وارد نمایید.

 

اجسام و اشیا

6 مورد اول که در رابطه با ترکیب بندی مورد اشاره قرار میگیرند ، عناصری هستند که در مورد اجسام و اشیا باید آنها را رعایت نمایید. این عناصر به هیچ چیز دیگر در درون تصویر وابسته نیستند و هر یک از اجسام موجود در درون تصویر ویژگی ها و مشخصات خاص خود را بروز می دهند.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

1 – نقاط

ساده ترین عنصر موجود در هر ترکیب بندی ،‌نقطه است. از لحاظ ریاضی ، نقطه در تمامی ابعاد دارای اندازه ای برابر با صفر است . اما در عکاسی این مفهوم کمی متفاوت است. نقطه ، کوچکترین بخش موجود در تصویر است و یا به محل برخورد هر یک از خطوط در درون یک تصویر ؛ می توان نقطه گفت . ستاره های موجود در آسمان ، و نقاط نورانی خارج از فوکوس موجود در پس زمینه نیز به نحوی یک نقطه به شمار آورده می شوند.

در عکاسی نقاط از این لحاظ دارای اهمیت هستند که پایه ای ترین عنصر برای جلب توجه ما در یک تصویر به شمار می آیند و می توانند چشم ما را به سمت ناحیه ای خاص در درون تصویر بکشانند.

به تصویر زیر نگاه کنید . در این تصویر چشم شما به کدام سمت کشیده می شود؟

پاسخ کاملا روشن است . در اولین نگاه به این تصویر چشم شما به سمت نوک قله تپه شنی کشیده می شود و این نقطه ای است که در ترکیب بندی این عکس چشم شما را به سمت خود جلب می کند.

نقطه ها ساده ترین عنصر ترکیب بندی هستند و اگر شما روش استفاده از آنها را بیاموزید ؛ شکل های خلاقانه فراوانی را در تصاویر خود می توانید به وجود آورید.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

2 – خطوط

بر خلاف نقطه ها که چشم بیننده را در یک موقعیت خاص در درون کادر تصویر قرار می دهند ؛ خطوط عناصری هستند که موجب می شوند تا چشم مخاطب یک مسیر خاص در درون کادر تصویر را طی کند. همچنین خطوط می توانند مرزهای درون کادر تصویر را مشخص کنند و به عنوان مثال ؛ خط افق خطی است که مرز میان آسمان و زمین در درون یک عکس را می تواند مشخص نماید.

در اینجا نیز ، ما به تعریف خاص ریاضی و هندسی خطوط چندان توجهی نداریم و در واژگان عکاسی ، هر آن چیزی که دو بخش یک تصویر را به یکدیگر وصل می کند ، برای ما یک خط به شمار می آید. حالت منحنی راه ها ، لبه تیز کوهها ، نمونه هایی از خطوط در عکاسی می باشند. در این تعریف ، لبه های منحنی و نا مرتب ابرها را نیز یک خط باید به شمار آوریم .

اهمیت اصلی خطوط در عکاسی از آن جهت است که موجب اتصال دو بخش از یک تصویر می شوندو از آنجا که خطوط موجب شکل گیری ساختار اجسام و سوژه ها می شوند برای عکاسان دارای اهمیت زیادی هستند. یک مسیر جاده ای که از ابتدا تا انتها چشم مخاطب را به سمت یک عمق طولانی در درون کادر تصویر هدایت می کند ،‌ یک خط هدایتگر است که اهمیت فوق العاده زیادی در درون کادر تصویر  خواهد داشت.

در برخی از موقعیت ها خطوط به صورت فرضی در درون کادر تصویر وجود دارند. تصویر یک کودک به اسباب بازی خود نگاه می کند را فرض کنید. در این شرایط فضای میان چشم سوژه و اسباب بازی او ممکن است خالی به نظر برسد اما در هر صورت بیننده این تصویر فاصله نگاه سوژه تا اسباب بازی او را تعقیب می کند و این خط فرضی یک اتصال میان دو سوژه موجود در درون کادر تصویر را به وجود می آورد.

خطوط نسبت به نقطه ها اهمیت بسیار بیشتری دارند و از آنجا که هدایت کننده مسیر نگاه بیننده در درون تصویر هستند ؛ آنها را یکی از مهمترین عناصر موجود در هر ترکیب بندی باید به شمار آورد.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

3 – شکل ها

شکل ها دارای حالت های پیچیده تری نسبت به نقاط و خطوط هستند. شکل ها شامل هر چیزی می توانند باشند و از هلال ماه یا یک چهره لبخند دار در درون تصویر را در دسته بندی شکل ها می توان قرار داد. هر یک از شکل ها در یک تصویر دارای حالت احساسی مخصوص به خود هستند و از این روی بیان یک قاعده کلی در رابطه با همه آنها نسبتا دشوار است. یک دایره ، شکلی صلح آمیز است ، شکل قلب با احساسات و عواطف سر و کار دارد و مثلث ها شکل هایی  پویا به شمار می آیند. همه این موارد شکل هستند و از نیروی مخصوص به خود در یک عکس برخوردار می باشند.

در برخی از شرایط ، شکل ها خود سوژه هستند و به عنوان مثال  خورشید در درون یک عکس ؛ یک شکل دایره وار است . در برخی از مواقع شکل ها دارای حالتی مفهومی هستند و به عنوان مثال شکل منحنی ابرها یا حالت منحنی وار یک دره موجود در میان کوهستان ها ، حالتی دایره مانند را در درون تصویر ایجاد می کنند.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

4 – بافتها

بافتها نیز دارای تاثیرگذاری بسیار مهمی در تعیین حالتهای احساسی یک تصویر می باشند. همچنین بافت ها قادرند تا چشم مخاطب را به سمت خود در درون یک تصویر جلب کنند.

بافتها شکل های منظمی هستند که به طور مکرر در درون یک تصویر تکرار می شوند و علاوه بر وجود آوردن یک حالت منظم و مرتب ، چشم مخاطب را به سمت خود جذب می کنند. به طور کلی از بافت ها در قالب یک کادر واید و برای یک صحنه بزرگ استفاده می شود اما در هر شرایطی از بافت ها به عنوان یک عنصر ترکیب بندی می توان استفاده نمود.

نواحی دارای بافت در درون تصویر توجه بیشتری را به سمت خود جلب می کنند. برخی اوقات وجود یک بافت بیش از اندازه یک ناحیه غیر مهم تصویر ، موجب حواس پرتی مخاطب شده و ساختار پیچیده ای را در درون عکس ایجاد می کند. اما در بسیاری از مواقع ، بافتها به بعد عکس می افزایند و شکل خاصی از هارمونی را در آن به وجود می آورند.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

5 – رنگها

بر خلاف تصاویر سیاه و سفید ؛ رنگها قادرند تا تفاوت های بسیار زیادی را در درون یک عکس به وجود آورند. هر یک از رنگها دارای حالت احساسی مخصوص به خود هستند و بررسی نقش رنگها در یک عکس خود موضوع گسترده ای است که در مقالات دیگر به آن اشاره خواهم نمود.

با این وجود مهمترین شاخصه ای که رنگها قادرند تا در یک عکس به وجود آورند حس گرما یا حس سرما در درون کادر تصویر می باشند.

رنگهای گرم از قبیل زرد ، قرمز و نارنجی هستند . رنگهای گرم در درون یک تصویر به رنگ های پیش رونده معروف بوده و خود را سمت جلو در درون یک تصویر می کشند. رنگهای پیشرونده به مقدار بیشتری چشم مخاطب را به سمت خود جلب می کنند و به عنوان مثال اگر شما یک ناحیه قرمز را در درون یک پس زمینه کاملا آبی قرار دهید، بسیاری از انسان ها آن ناحیه قرمز رنگ را مورد توجه قرار داده و به مقدار کمتری به ناحیه و پس زمینه آبی توجه خواهند نمود.

رنگهای سرد نقشی کاملا برعکس را ایفا می کنند. رنگهای سرد بیشتر به سمت پس زمینه تصویر گرایش دارند و در درون یک عکس خود را به سمت عقب می کشانند. رنگهایی همچون سبز ، آبی و بنفش که از جمله رنگهای رایج موجود در طبیعت هستند ، از جمله معروفترین رنگهای سرد نیز به شمار می آیند. بر خلاف رنگهای گرم که نورانی و پر حرارت هستند ، رنگهای سرد بیشتر حس تاریکی ، کم نور بودن و حالتهای آرامش بخش تری را به وجود می آورند.

در زمان های عکاسی تلاش کنید تا رنگ‌های موجود در صحنه را به خوبی بشناسید و سعی کنید از نقاط قوت آن‌ها به نفع خود استفاده کنید. در اغلب موارد ، ترکیب یک رنگ گرم با یک رنگ سرد، حس کنتراست جالبی را ایجاد می کند که منجر به تصویری چشم نواز می شود. به طور مشابه، عکس‌هایی که فقط یک یا دو رنگ غالب دارند، پیامی یکپارچه ارائه می‌دهند - پیامی که اگر با دقت ایجاد شوند، می‌تواند بسیار موفق باشد.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

6- تنالیته

یکی دیگر از عناصر مهم موجود در ترکیب بندی ، تنالیته رنگ است و تنالیته رنگ را در رابطه با هر یک از سوژه ها و یا حالت کلی تصویر ، می توان در نظر گرفت. اگر چه تنالیته رنگ بیشتر در رابطه با غلظت و یا شدت رنگها مورد استفاده قرار میگیرد اما در هر صورت ، از آن برای اشاره به نواحی تاریک و روشن تصویر نیز می توان استفاده نمود .

کلمه تُن یا تُنالیته در موسیقی نیز به نحوی مورد استفاده قرار میگیرد و همانند موسیقی تنالیته یک عکس نیز می تواند مخاطب را در اوج و فرود های تصویر همراهی کند. نواحی پر نور یک تصویر چشم مخاطب را به سمت خود جلب می کنند و نواحی پر کنتراست نیز دقیقا همین کار را می توانند انجام دهند . نواحی هم کنتراست یک تصویر به صورت مساوی در کنار هم قرار می گیرند و به یک میزان در دید مخاطب قرار خواهند داشت.

در بیان کلی تر ، تُن یک عکس بیانگر لحن یا طرز بیان داستان آن عکس نیز  می باشد. عکس های دارای تنالیته ای از رنگهای تیره حالتهایی مبهم و مرموز را در درون تصویر ایجاد می کنند و عکسهایی که سرشار از نور و رنگهای روشن هستند دارای لحنی امیدوار کننده و گرم به شمار آورده می شوند.

بسیاری از فاکتورهای مرتبط با تنالیته و رنگ تصویر ؛ در زمان ویرایش با نرم افزار قابل تنظیم هستند. اما به طور کلی ،‌تاریکتری نمودن گوشه ها برای جلب توجه مخاطب به سمت بخشهای مرکزی تصویر و سوژه موجود در آن یکی از شیوه هایی است که با تغییرات جزئی در تنالیته نور و سایه ها قابل دستیابی می باشد.

روابط

روابط نیز یکی دیگر ازالمنتهای ترکیب بندی هستند که به جای پرداختن تنها به یک بخش از عکس ، با بخشهای بیشتری از آن تعامل ایجاد می کنند.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

7 – فاصله

ساده ترین رابطه موجود میان المنت های یک ترکیب بندی ، در فاصله بین آنها قرار دارد. بنا به چند دلیل ، فاصله میان سوژههای یک تصویر دارای اهمیت است . اول از همه آنکه ، اگر سوژه های یک تصویر در فاصله ای بسیار نزدیک نسبت به هم قرار داشته باشند ،‌ تمرکز مخاطب در زمان نگاه کردن به آن تصویر را از بین می برد. قرار دادن یک فاصله منطقی میان المنتهای موجود در یک ترکیب بندی  به « فضای تنفس » معروف بوده و رعایت آن کاملا ضروری می باشد.

همچنین قرار دادن یک فضای تنفس میان سوژه ها باعث می شود تا شکل ها و الگوها ( که پیش از این به آنها اشاره شد ) به شکل مطلوب تری در درون تصویر دیده شوند .

در مورد مفهوم اشکال همانطور که قبلا ذکر شد یک ساختار به طور کلی اعمال می شود. رایج ترین ساختارهای ترکیبی موجود در هر تصویر به طور ساده در برگیرنده  یک خط (که دو ناحیه مورد نظر را به هم متصل می کند) و یا یک مثلث (سه خط) هستند. اما با اضافه کردن سوژه های بیشتر و بیشتر، و همچنین بازی با فواصل بین آنها، ترکیب هایی با ساختارهای بسیار پیچیده تر ایجاد خواهید کرد.

 

در ترکیب بندی تصویر زیر یک پنج ضلعی را به صورت واضح می توان مشاهده نمود که در نتیجه فاصله میان خورشید و نقاط مختلف کوه ها از یکدیگر به وجود آمده است .

همچنین فاصله بین سوژه ها و لبه کادر خود را نیز در نظر داشته باشید. فضاهای بالا و پایین تصویر دارای اهمیت زیادی هستند . اگر شما تمامی اصول ترکیب بندی را رعایت نموده باشید اما بخشی از سوژه به فضای بالای کادر چسبیده باشد ، تلاش شما برای ارایه یک ترکیب بندی زیبا به طور کلی از بین رفته است .

رعایت فواصل در ترکیب بندی به آسانی قابل انجام است و با کمی دو یا نزدیک شده نسبت به سوژه اصلی ؛  مقداری زیادی از فواصل را به صورت صحیح می توان کنترل نمود.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

8 – تعادل

تعادل نیز یکی از المنتهای ترکیب بندی است که باید به آن توجه نمود. حالت تعادل به مقدار زیادی با مفهوم وزن بصری سوژه مرتبط است و وزن بصری سوژه به مقدار توجهی گفته می شود که هر سوژه در درون کادر تصویر به سمت خود جلب می کند. بنابراین هر یک از بخشهای موجود در یک تصویر ، دارای وزن بصری مخصوص به خود می باشند.

در یک عکس پرتره ، چشم ها و چهره سوژه به میزان زیادی توجه مخاطب را به سمت خود جلب می کنند و بر این اساس در عکاسی پرتره ،‌چشمها و چهره دارای وزن بصری بیشتری نسبت به سایر عناصر موجود در تصویر هستند. نواحی روشن ، نواحی شارپ و نواحی پرکنتراست ، سوژه های غیرعادی و بافت ها و الگوهای جذاب نیز از جمله عواملی هستند که به وزن بصری سوژه می افزایند.

تعادل در ترکیب بندی ؛ به مقدار زیادی با متوازن نمودن وزن بصری سوژه های موجود در ترکیب بندی ، مرتبط است  و در یک حالت متعادل سوژه هایی که در سمت راست و سمت چپ تصویر قرار می گیرند باید دارای وزن بصری مساوی با یکدیگر باشند.

باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که رعایت حالت تعادل در ترکیب بندی یک تصویر همیشه و در همه شرایط لازم و ضروری نیست و اگر چه عکس های دارای حالت تعادل کاملا طبیعی و دارای نظم و هارمونی دیده می شوند اما عکسهای فاقد حس تعادل نیز بسیار پویاتر بوده و حالتهای احساسی موجود در آنها ذهن انسان ها را سمت حالتی خاص هدایت می کند.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

9- فضا ( مثبت و منفی )

دریا و جزیره ، آسمان و ابر ، کاغذ و نوشته ، نمونه هایی از فضاهای مثبت و منفی به شمار می آیند.

به بخشی از تصویر که چشم و توجه مخاطب را به سمت خود جلب می کند ، فضای مثبت گفته می شود همچنین آن بخش از تصویر که دارای وزن بصری بالاتری است نیز به عنوان فضای مثبت شمرده می شود. نواحی پر نور و نواحی دارای بافت نیز در زمره نواحی مثبت یک تصویر به حساب می آیند.

فضای منفی ، پر کننده فضاهای میان فضای مثبت است . فضای منفی لزوما به صورت محو در پس زمینه قرار نمیگیرد و هر بخش از تصویر که توجه چندانی را به سمت خود جلب نمی کند نیز در زمره فضاهای منفی کادر بندی قرار داده میشوند.

عکسهایی که دارای فضای مثبت بیش از اندازه زیاد هستند ؛ بسیار شلوغ و متراکم دیده می شوند و در عین حال عکس های دارای فضای منفی بسیار زیاد نیز ،کاملا خالی دیده می شوند. هیچ کدام از اینها احساس خوبی به وجود نمی آورند، اما وجود هر دو  آنها می تواند در یک عکس حسی بسیار قدرتمند به وجود آورد. سوژه با یک فضای مثبت زیاد ارایه کننده حس قدرت است و زمانی که سوژه در برابر یک فضای منفی بزرگ قرار میگیرد ، احساس ضعف و حالتهای احساسی منفی را به وجود می آورد.

 

فضای مثبت و منفی تا حدودی به عناصر دیگر ترکیب بندی مانند وزن بصری و فاصله سوژه ها از هم نیز بستگی دارد. اما حتی یک عکس از یک سوژه - مثلاً یک پرتره - بسته به ترکیب شما می تواند نسبت های متفاوتی از فضای مثبت و منفی داشته باشد. فقط اندازه سوژه خود را در کادر، که با مقادیر بیشتر یا کمتر پس زمینه احاطه شده است، تغییر دهید. احساسات عکس به طور قابل توجهی تغییر خواهد کرد.

آموزش عکاسی - کلاس آموزش عکاسی

10. الگوها

در عکاسی، الگوها همه جا قابل مشاهده هستند. الگوها مانند بافتها کوچک و پرتکرار نیستند بلکه عناصری بزرگتر می باشند که در سراسر تصویر ممکن است تکرار شوند. حتی انعکاس یک کوه در حوضچه‌ای از آب نیز الگو است -  و این الگویی است که نباید دست کم گرفت، زیرا دو بخش از یک عکس را به هم گره می‌زند.

این همان کاری است که الگوها انجام می دهند. الگوها بخش های مختلف یک عکس را به هم گره می زنند و ارتباطی معنا دار میان آنها به وجود می آورند.

مسلماً الگوها در سازه هایی که به وسیله انسان ساخته شده اند بیشتر دیده میشوند در شرایطی مانند عکاسی معماری، آشکارتر هستند. اما حتی مناظر طبیعی و موجودات زنده نیز دارای الگوهایی هستند، به عنوان مثال پرهای پرنده یا امواجی که از دریا عبور می کنند نیز به نوعی الگو به شمار می آیند.

نتیجه گیری :

در عکاسی تکنیک های زیادی در رابطه با ترکیب بندی تصویر وجود دارند اما موارد بیان شده در اینجا مهمترین عناصری هستند که در یک ترکیب بندی باید به آنها توجه نمود. با در نظر گرفتن مجموعه ای از موارد اشاره شده در اینجا ، حالتهای خلاقانه متفاوتی را در زمان کادر بندی و ترکیب بندی یک تصویر می توان ایجاد نمود.

 

تهیه و تنظیم : فرهاد مولایی - مربی آموزش عکاسی و ژست عکاسی

 

 

 

۵
از ۵
۱۵ مشارکت کننده
سبد خرید

رمز عبورتان را فراموش کرده‌اید؟

ثبت کلمه عبور خود را فراموش کرده‌اید؟ لطفا شماره همراه یا آدرس ایمیل خودتان را وارد کنید. شما به زودی یک ایمیل یا اس ام اس برای ایجاد کلمه عبور جدید، دریافت خواهید کرد.

بازگشت به بخش ورود

کد دریافتی را وارد نمایید.

بازگشت به بخش ورود

تغییر کلمه عبور

تغییر کلمه عبور

حساب کاربری من

سفارشات

مشاهده سفارش